Stan średni i powstanie
Autor: Henryk Kamieński
Wydawnictwo: PWN, 1982
Okładka: twarda z obwolutą
Stan: dobry/dobry plus
Uwagi: nieznaczne otarcia obwoluty
Książka Henryka Kamieńskiego „Stan średni i powstanie” stanowi próbę nakreślenia strategii społeczno-narodowej mobilizacji na rzecz powstania niepodległościowego. Autor, związany z ruchem Związku Narodu Polskiego i inspirowany ideami heglowskimi, saint-simonizmem i myślą Maurycego Mochnackiego, podejmuje analizę struktury społecznej Królestwa Polskiego, eksponując szczególną rolę stanu średniego. Grupę tę definiuje jako niezależną zarówno od władzy feudalnej, jak i od poddaństwa chłopskiego. W tej warstwie Kamieński upatruje siły zdolnej do szerzenia idei demokratycznych oraz organizacji społecznego oporu.
Podstawową tezą autora jest konieczność połączenia rewolucji narodowej z reformą agrarną. Twierdzi, że uwłaszczenie chłopów i nadanie im ziemi nie tylko wzmacnia społeczne podstawy powstania, lecz stanowi też moralny imperatyw. Równocześnie apeluje do szlachty o porzucenie przywilejów na rzecz wspólnego dobra narodowego. Obok postulatów społecznych Kamieński podkreśla znaczenie oświaty, edukacji politycznej ludu i rezygnacji z dominacji elit na rzecz współdziałania wszystkich warstw. Analiza jego wywodu opiera się na opozycji między działaniem a stagnacją – siły społeczne, które nie podejmują trudu organizacji wspólnoty, skazane są na marginalizację.
Kamieński ujmuje problem walki niepodległościowej w kategoriach „wojny ludowej”, zakładającej udział całego społeczeństwa, a nie tylko elity. Rewolucja zostaje tu powiązana z emancypacją społeczną, przy czym głównym medium przemiany staje się stan średni jako klasa transformacyjna. Autor konstruuje traktat publicystyczno-filozoficzny, oparty na idealistycznej wizji jedności narodowej, ale nasycony też analizą praktycznych przeszkód – takich jak niechęć elit do reformy ziemskiej.
Polecamy
